Czy integracja sensoryczna ma wpływ na rozwój mowy dziecka?
Integracja sensoryczna to proces odbierania, przetwarzania i różnicowania bodźców zmysłowych, a następnie generowania odpowiednich reakcji. Jest to kluczowy mechanizm, który pozwala na zdobywanie nowych doświadczeń, uczenie się i rozwijanie umiejętności, budując naszą wiedzę o świecie.
Nieprawidłowo działające układy sensoryczne mogą wpływać na funkcjonowanie dziecka we wszystkich obszarach rozwoju – fizycznym, poznawczym i emocjonalnym – w tym także na rozwój sprawności językowych. Aby mowa rozwijała się prawidłowo, potrzebne są m.in.:
- odpowiednia uwaga dziecka,
- sprawność motoryczno-sensoryczna,
- prawidłowa praca aparatu artykulacyjnego,
- sprawne funkcjonowanie układu przedsionkowo-ślimakowego.
Jak zaburzenia integracji sensorycznej mogą wpływać na rozwój mowy?
✅ Układ przedsionkowy
Dzieci z zaburzeniami układu przedsionkowego często mają obniżone napięcie mięśniowe, również w obrębie twarzy i jamy ustnej. Może to powodować trudności w:
- przyjmowaniu pokarmu,
- kontroli postawy,
- odpowiedniej artykulacji,
- reakcjach równoważnych.
Zaburzenia w przetwarzaniu wrażeń przedsionkowych mogą także negatywnie wpływać na odbiór bodźców wzrokowych i słuchowych, które są kluczowe dla przyswajania umiejętności językowych.
✅ Układ proprioceptywny
Nieprawidłowo funkcjonujący układ proprioceptywny może prowadzić do:
- osłabionej percepcji własnego ciała,
- trudności w planowaniu ruchów,
- problemów z kontrolą aparatu artykulacyjnego.
✅ Układ dotykowy
Zaburzenia w obrębie układu dotykowego często objawiają się:
- nadwrażliwością w obszarze ustno-twarzowym,
- wzmożoną ruchliwością,
- trudnościami w koncentracji i uwadze.
✅ Zaburzenia układu przedsionkowo-proprioceptywnego
Dysfunkcje te mogą powodować:
- opóźniony rozwój mowy,
- problemy z uwagą i pamięcią słuchową,
- wolniejsze przetwarzanie informacji słuchowych,
- trudności w naśladowaniu dźwięków i prozodii mowy.
Jak wspierać rozwój mowy dziecka?
Jeśli rozwój mowy dziecka jest opóźniony, warto przeanalizować całościowe funkcjonowanie sensoryczne oraz zastosować odpowiednie działania terapeutyczne. Terapia integracji sensorycznej oraz włączanie jej elementów do terapii logopedycznej mogą skutecznie wspierać rozwój mowy i komunikacji.
📚 Źródła:
- Jodzis D., Dysfunkcje integracji sensorycznej a sprawność językowa dzieci w młodszym wieku szkolnym, Gdańsk 2013.
- Odowska-Szlachcic B., Metoda integracji sensorycznej we wspomaganiu rozwoju mowy u dzieci z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego, Gdańsk 2016.
- Kranowitz C., Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego – diagnoza i postępowanie, Gdańsk 2012.